Đột quỵ tim và đột quỵ não là hai tình trạng y tế nghiêm trọng, có thể gây nguy hiểm đến tính mạng nếu không được xử lý kịp thời. Tuy nhiên, chúng có nguyên nhân, cơ chế bệnh sinh, triệu chứng và cách điều trị khác nhau. Hiểu rõ sự khác biệt giữa hai loại đột quỵ này sẽ giúp nâng cao nhận thức và khả năng xử trí khi gặp phải.
1. Định nghĩa
Các chuyên gia bệnh hồi sức cấp cứu chia sẻ:
- Đột quỵ tim (hay nhồi máu cơ tim): Là tình trạng cơ tim bị tổn thương do thiếu máu cục bộ, thường xảy ra khi một nhánh động mạch vành bị tắc nghẽn đột ngột, ngăn cản máu cung cấp oxy đến cơ tim.
- Đột quỵ não (tai biến mạch máu não): Là tình trạng não bộ bị tổn thương do thiếu máu hoặc xuất huyết. Nguyên nhân phổ biến là tắc nghẽn mạch máu não (nhồi máu não) hoặc vỡ mạch máu não (xuất huyết não).
2. Nguyên nhân
Nguyên nhân của đột quỵ tim:
- Xơ vữa động mạch vành: Tích tụ mảng bám trong lòng động mạch vành dẫn đến hẹp hoặc tắc nghẽn.
- Huyết khối: Mảng xơ vữa bị vỡ ra, kích thích sự hình thành cục máu đông làm tắc nghẽn động mạch.
- Co thắt động mạch vành: Co thắt mạnh làm hạn chế dòng máu chảy qua.
Nguyên nhân của đột quỵ não:
- Thiếu máu não cục bộ: Do huyết khối hoặc thuyên tắc từ nơi khác trong cơ thể (ví dụ: tim, động mạch cảnh).
- Xuất huyết não: Vỡ mạch máu não, thường do tăng huyết áp không kiểm soát, dị dạng mạch máu, hoặc chấn thương.
3. Triệu chứng
Dược sĩ Cao đẳng Dược TP.HCM chia sẻ các triệu chứng của đột quỵ tim:
- Đau thắt ngực: Cảm giác đau nhói, bóp nghẹt hoặc đè nặng ở ngực, thường lan ra cánh tay trái, hàm, hoặc lưng.
- Khó thở: Cảm giác hụt hơi, khó chịu.
- Buồn nôn hoặc nôn.
- Đổ mồ hôi lạnh, chóng mặt.
Triệu chứng của đột quỵ não:
- Yếu hoặc liệt một bên cơ thể: Khó cử động tay, chân, hoặc mặt, thường ở một bên.
- Rối loạn ngôn ngữ: Khó nói hoặc hiểu lời nói.
- Mất thăng bằng, chóng mặt, hoặc khó đi lại.
- Đau đầu dữ dội và đột ngột.
4. Cơ chế bệnh sinh
- Đột quỵ tim: Liên quan chủ yếu đến mạch vành nuôi dưỡng tim. Khi động mạch vành bị tắc nghẽn, phần cơ tim tương ứng sẽ thiếu oxy, dẫn đến hoại tử cơ tim nếu không được khắc phục kịp thời.
- Đột quỵ não: Liên quan đến mạch máu cung cấp máu cho não. Tắc nghẽn hoặc vỡ mạch máu não gây tổn thương tế bào não, ảnh hưởng đến chức năng thần kinh.
5. Yếu tố nguy cơ
Yếu tố nguy cơ chung:
- Tăng huyết áp.
- Tiểu đường.
- Rối loạn mỡ máu.
- Hút thuốc lá.
- Lối sống ít vận động.
Có nhiều nguyên nhân khác nhau có thể gây đột quỵ
Yếu tố nguy cơ đặc trưng của đột quỵ tim:
- Bệnh mạch vành.
- Tiền sử nhồi máu cơ tim.
Yếu tố nguy cơ đặc trưng của đột quỵ não:
- Rung nhĩ.
- Tiền sử đột quỵ hoặc cơn thiếu máu não thoáng qua (TIA).
6. Điều trị
Điều trị đột quỵ tim:
- Thuốc tan cục máu đông: Giúp tái thông mạch máu vành bị tắc.
- Can thiệp mạch vành qua da (PCI): Đặt stent để tái thông động mạch.
- Phẫu thuật bắc cầu động mạch vành: Được áp dụng khi nhiều mạch vành bị tổn thương.
Điều trị đột quỵ não:
- Thiếu máu não cục bộ: Thuốc tan cục máu đông hoặc can thiệp lấy huyết khối cơ học.
- Xuất huyết não: Phẫu thuật cầm máu hoặc giảm áp lực nội sọ.
- Phục hồi chức năng thần kinh: Vật lý trị liệu, ngôn ngữ trị liệu.
7. Phòng ngừa
Phòng ngừa chung:
- Kiểm soát huyết áp, đường huyết, mỡ máu.
- Bỏ thuốc lá, hạn chế rượu bia.
- Duy trì cân nặng hợp lý, tập thể dục đều đặn.
- Chế độ ăn uống lành mạnh, hạn chế chất béo bão hòa và muối.
Phòng ngừa đột quỵ tim:
- Sử dụng thuốc chống đông hoặc chống ngưng tập tiểu cầu nếu có chỉ định.
- Kiểm soát các bệnh lý tim mạch từ sớm.
Phòng ngừa đột quỵ não:
- Điều trị các rối loạn nhịp tim (ví dụ: rung nhĩ).
- Sử dụng thuốc chống đông máu đối với những bệnh nhân nguy cơ cao.
Chuyên gia y tế tại các trường Cao đẳng Y Dược Hà Nội cho hay: Đột quỵ tim và đột quỵ não đều là những tình trạng cấp cứu y tế nghiêm trọng. Sự khác biệt chính nằm ở cơ quan bị ảnh hưởng và cơ chế bệnh sinh. Để giảm thiểu rủi ro, việc phòng ngừa thông qua kiểm soát các yếu tố nguy cơ và duy trì lối sống lành mạnh là rất quan trọng. Đồng thời, khi phát hiện triệu chứng, cần nhanh chóng đến cơ sở y tế để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Tổng hợp bởi: benhhoc.edu.vn
