Mục Lục
Bộ Y tế đã ban hành Hướng dẫn quốc gia 2025 về các dịch vụ chăm sóc và điều trị sơ sinh được đánh giá là bản cập nhật lớn nhất trong hơn 20 năm qua, với nhiều điểm mới quan trọng nhằm giảm tử vong và biến chứng sơ sinh tại Việt Nam.
Cập nhật hướng dẫn mới nhất về chăm sóc và điều trị trẻ sơ sinh
Ngày 19/12, Cục Bà mẹ và Trẻ em, Bộ Y tế tổ chức Hội thảo phổ biến các hướng dẫn quốc gia mới ban hành và phân công công tác chỉ đạo tuyến trong lĩnh vực khám bệnh, chữa bệnh chuyên ngành phụ sản và nhi khoa.
Bộ Y tế đã ban hành Hướng dẫn quốc gia 2025 về các dịch vụ chăm sóc và điều trị sơ sinh, được đánh giá là bản cập nhật lớn nhất trong hơn 20 năm qua, với nhiều điểm mới quan trọng nhằm giảm tử vong và biến chứng sơ sinh tại Việt Nam
Hướng dẫn quốc gia Các dịch vụ Chăm sóc và điều trị sơ sinh năm 2025 chuyển mạnh từ “can thiệp rời rạc” sang chăm sóc sơ sinh liên tục, tích hợp, lấy gia đình làm trung tâm, dựa trên y học chứng cứ và phù hợp thực tiễn Việt Nam, nhằm giảm tử vong và di chứng sơ sinh bền vững.
TS Trần Đăng Khoa, Phó Cục trưởng Cục Bà mẹ và Trẻ em phát biểu tại hội thảo.
Phát biểu chỉ đạo tại hội nghị, TS Trần Đăng Khoa, Phó Cục trưởng Cục Bà mẹ và Trẻ em cho biết, tại các vùng núi, vùng sâu, vùng xa và khu vực đồng bào dân tộc thiểu số, các chỉ số sức khỏe bà mẹ và trẻ em vẫn còn nhiều bất cập. Tỷ lệ suy dinh dưỡng và tử vong ở trẻ em tại những khu vực này cao gấp 2–3 lần so với vùng đồng bằng và đô thị. Đặc biệt, tử vong mẹ ở phụ nữ dân tộc thiểu số cao gấp khoảng 7 lần so với nhóm người Kinh.
Nếu so sánh trong khu vực, tỷ lệ tử vong trẻ em dưới 5 tuổi của Việt Nam hiện vẫn cao gần gấp đôi so với Thái Lan, quốc gia có mức thu nhập bình quân đầu người tương đương. So với các nước phát triển như Nhật Bản hay Phần Lan, khoảng cách này còn lớn hơn rất nhiều. Thực tế đó cho thấy Việt Nam vẫn còn một chặng đường dài cần nỗ lực để thu hẹp khoảng cách về chăm sóc sức khỏe bà mẹ và trẻ em.
Công tác chỉ đạo tuyến không chỉ là nhiệm vụ chuyên môn của ngành y tế mà còn mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc. Mỗi kỹ thuật được chuyển giao, mỗi ca cấp cứu được xử trí kịp thời tại cơ sở đều góp phần cứu sống bà mẹ và trẻ em, mang lại niềm hạnh phúc cho gia đình và xã hội. Với tinh thần trách nhiệm và quyết tâm của đội ngũ cán bộ y tế, công tác chỉ đạo tuyến sản – nhi sẽ tiếp tục phát huy hiệu quả, đóng góp vào sự phát triển của hệ thống y tế công bằng, chất lượng và bền vững.
Ông Trần Đăng Khoa, Phó Cục trưởng Cục Bà mẹ và Trẻ em cho biết, năm 2025, lĩnh vực bà mẹ và trẻ em đã xây dựng, trình Lãnh đạo Bộ Y tế ký ban hành nhiều hướng dẫn chuyên môn quan trọng về sản khoa và nhi khoa. Các hướng dẫn này cập nhật kịp thời những tiến bộ y học tiên tiến của thế giới, góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ và trình độ kỹ thuật chuyên môn, đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu khám chữa bệnh của người dân trong lĩnh vực sản, nhi. Qua đó, công tác này đóng vai trò quan trọng trong việc tiếp tục giảm tỷ lệ tử vong mẹ và tử vong trẻ em tại Việt Nam.
Về công tác chỉ đạo tuyến sản, nhi, TS. Trần Đăng Khoa nhấn mạnh thời gian tới cần tập trung nguồn lực cho các khu vực miền núi phía Bắc và Tây Nguyên, đặc biệt trong lĩnh vực hồi sức sơ sinh và cấp cứu sản khoa, nhằm thu hẹp khoảng cách chênh lệch về tử vong mẹ và trẻ em giữa các vùng miền. Đồng thời, cần đổi mới phương thức chỉ đạo tuyến theo hướng hiệu quả, toàn diện và bền vững; tăng cường hỗ trợ kỹ thuật phù hợp với bối cảnh sáp nhập tỉnh và mô hình chính quyền địa phương hai cấp.
Bên cạnh đó, ngành y tế cần chuẩn bị tốt để hỗ trợ triển khai khám sức khỏe định kỳ cho trẻ em, trong đó chú trọng công tác sàng lọc rối loạn phổ tự kỷ và các rối loạn phát triển tâm thần ở trẻ. Công tác chỉ đạo tuyến sản, nhi cần được thực hiện quyết liệt, hiệu quả, không chỉ là nhiệm vụ chuyên môn của ngành y tế mà còn thể hiện tính nhân văn sâu sắc. Mỗi kỹ thuật được chuyển giao thành công, mỗi ca cấp cứu kịp thời tại tuyến cơ sở, mỗi bà mẹ và trẻ sơ sinh được cứu sống đều mang lại hạnh phúc cho gia đình và lợi ích cho toàn xã hội.
Việc phát huy hiệu quả công tác chỉ đạo tuyến sản, nhi sẽ góp phần xây dựng hệ thống y tế Việt Nam công bằng, chất lượng và hiệu quả, bảo đảm không một bà mẹ hay trẻ em nào bị bỏ lại phía sau.
PGS.TS Trần Thị Hoàng, PGĐ Sản nhi Đà Nẵng, thành viên nhóm biên soạn Hướng dẫn quốc gia Nhi sơ sinh cho biết, hướng dẫn quốc gia 2025 được xây dựng dựa trên y học chứng cứ, khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) và các hiệp hội uy tín, đồng thời bám sát thực tiễn triển khai tại các cơ sở y tế trong nước. Tài liệu gồm 8 chương, 68 chủ đề, dài 663 trang, bao phủ toàn bộ chuỗi chăm sóc sơ sinh từ cơ bản đến chuyên sâu
Một trong những điểm mới nổi bật là lồng ghép chăm sóc sơ sinh thiết yếu sớm (EENC) với hồi sức sơ sinh, thay vì tách rời như trước. Ngay từ phút đầu sau sinh, trẻ được lau khô, giữ ấm, da kề da với mẹ, kẹp cắt rốn muộn và hỗ trợ hô hấp sớm khi cần thiết. Cách tiếp cận này được áp dụng cho cả trẻ đủ tháng và trẻ sinh non, giúp ổn định sớm và giảm nguy cơ biến chứng.
Các đại biểu tham dự hội nghị.
Hướng dẫn mới nhấn mạnh chăm sóc Kangaroo (da kề da) như một can thiệp cốt lõi, có thể triển khai ngay từ phòng sinh, kể cả với trẻ rất non, trẻ suy hô hấp đang hỗ trợ CPAP. Đặc biệt, Hướng dẫn cho phép vận chuyển trẻ sinh non trong tư thế Kangaroo, góp phần tăng an toàn chuyển tuyến và giảm nguy cơ hạ thân nhiệt
Phối hợp Sản – Nhi được xác định là “chìa khóa” trong chăm sóc trẻ sơ sinh nguy cơ cao. Hướng dẫn cập nhật đầy đủ các biện pháp quản lý thai kỳ nguy cơ, dự phòng sinh non, sử dụng corticosteroid, magnesium sulfate và kháng sinh dự phòng, nhằm giảm tỷ lệ sinh non và cải thiện khả năng sống sót của trẻ
Hướng dẫn 2025 ưu tiên hỗ trợ CPAP sớm tại phòng sinh, phòng mổ cho trẻ sinh non và trẻ rất non. Việc sử dụng surfactant được khuyến cáo theo kỹ thuật ít xâm lấn (LISA), hạn chế thở máy xâm nhập, qua đó giảm tổn thương phổi và biến chứng lâu dài
Hương dẫn cũng chuẩn hóa dinh dưỡng, sữa mẹ và kiểm soát kháng sinh. Dinh dưỡng sữa mẹ sớm trong 24 giờ đầu sau sinh khi trẻ ổn định được nhấn mạnh, cùng với vai trò của Ngân hàng sữa mẹ tại các đơn vị sơ sinh. Bên cạnh đó, Hướng dẫn cập nhật cách tiếp cận chẩn đoán nhiễm khuẩn sơ sinh dựa trên bằng chứng, chuẩn hóa phác đồ và thời gian điều trị, nhằm giảm lạm dụng kháng sinh
Theo PGS.TS Trần Thị Hoàng, lần đầu tiên, Hướng dẫn xây dựng danh mục thuốc và trang thiết bị thiết yếu theo từng cấp khám chữa bệnh, giúp sử dụng hợp lý nguồn lực và giảm chuyển tuyến không cần thiết. Đồng thời, 17 quy trình kỹ thuật được chuẩn hóa kèm bảng kiểm thực hành, từ hồi sức, chăm sóc đến điều trị chuyên sâu cho trẻ sơ sinh
Theo Ban biên soạn, việc triển khai thống nhất Hướng dẫn quốc gia 2025 tại tất cả các tuyến y tế được kỳ vọng sẽ nâng cao chất lượng chăm sóc sơ sinh, giảm tử vong và di chứng, góp phần cải thiện bền vững sức khỏe bà mẹ và trẻ em tại Việt Nam.
Tạo nền tảng cho việc triển khai chăm sóc sức khỏe sinh sản liên tục
PGS.TS.BS Huỳnh Nguyễn Khánh Trang, Bệnh viện Hùng Vương (TP HCM) đánh giá Hướng dẫn quốc gia 2025 về các dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản đánh dấu sự thay đổi quan trọng trong tư duy và cách tiếp cận, chuyển từ chăm sóc thai kỳ thuần túy sang dự phòng sớm, quản lý nguy cơ và chăm sóc liên tục, toàn diện cho phụ nữ và trẻ em.
Hướng dẫn mới được xây dựng trên cơ sở cập nhật Hướng dẫn năm 2017, phù hợp với khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), Trường Sản phụ khoa Hoa Kỳ (ACOG) và định hướng giảm tử vong mẹ – chu sinh tại Việt Nam.
Theo PGS.TS.BS Huỳnh Nguyễn Khánh Trang, điểm mới nổi bật của Hướng dẫn quốc gia 2025 là tách rõ và đề cao vai trò chăm sóc trước khi có thai, coi đây là nền tảng của một thai kỳ an toàn. Thời điểm tư vấn được khuyến cáo trước 1–2 năm, mở rộng “cửa sổ vàng” dự phòng các nguy cơ sảy thai, thai lưu và dị tật bẩm sinh.
PGS.TS.BS Huỳnh Nguyễn Khánh Trang, Bệnh viện Hùng Vương (TP HCM).
Đối tượng chăm sóc không chỉ là phụ nữ mà mở rộng sang cả cặp vợ chồng, tiệm cận mô hình chăm sóc sức khỏe gia đình. Nội dung sàng lọc được cập nhật toàn diện hơn, bao gồm bệnh mạn tính, yếu tố di truyền, môi trường, nghề nghiệp, tuổi mẹ, cùng nhiều bệnh nhiễm trùng mới phù hợp với bối cảnh dịch tễ hiện nay.
Trong chăm sóc trước sinh, Hướng dẫn 2025 cập nhật số lần khám thai tối thiểu lên 6 lần, phù hợp với khuyến cáo WHO, đồng thời xây dựng lịch khám cụ thể theo từng tam cá nguyệt, giúp dễ triển khai tại các tuyến y tế.
Mục tiêu chăm sóc không chỉ dừng ở theo dõi thai mà chuyển sang sàng lọc nguy cơ, phát hiện sớm và can thiệp kịp thời. Việc khai thác tiền sử được mở rộng theo hướng y học – xã hội, kết hợp giáo dục thai phụ về tâm lý, hành vi và chuẩn bị sinh an toàn.
Hướng dẫn mới bổ sung và nhấn mạnh nhiều nội dung về tiêm chủng cho phụ nữ trong độ tuổi sinh sản. Bên cạnh các vắc-xin quen thuộc như uốn ván, cúm, rubella, thủy đậu, Hướng dẫn đưa HPV, Tdap và RSV vào khuyến cáo rõ ràng, phù hợp xu hướng quốc tế, nhằm bảo vệ sức khỏe bà mẹ và tạo miễn dịch thụ động cho trẻ sơ sinh
Một điểm mới quan trọng khác là mở rộng vai trò của y tế cơ sở trong toàn bộ chuỗi chăm sóc, từ quản lý thai, phân loại nguy cơ đến tư vấn và chuyển tuyến. Hướng dẫn nhấn mạnh tiếp cận lấy thai phụ làm trung tâm, tôn trọng, không phán xét, đặc biệt với các nhóm dễ tổn thương như thai ngoài ý muốn, phụ nữ vùng sâu, vùng xa, nạn nhân bạo hành hoặc thai phụ nhiễm HIV
Bên cạnh chăm sóc thể chất, Hướng dẫn quốc gia 2025 lần đầu lồng ghép sức khỏe tâm thần và vấn đề bạo hành phụ nữ như một nội dung y tế cần được nhận diện và can thiệp sớm
Hướng dẫn quốc gia 2025 không chỉ chuẩn hóa thực hành chuyên môn trên phạm vi cả nước mà còn tạo nền tảng cho việc triển khai chăm sóc sức khỏe sinh sản liên tục, cá thể hóa theo nguy cơ và phù hợp điều kiện Việt Nam. Việc áp dụng hiệu quả Hướng dẫn được kỳ vọng sẽ góp phần bền vững vào mục tiêu bảo vệ sức khỏe bà mẹ và trẻ em trong giai đoạn tới.
(Nguồn: suckhoedoisong.vn)